Vecihi denince herkesin aklına istisnasız Ertem Eğilmez’in unutulmaz sinema filmlerinden Gülen Gözlerde Şener Şen’in canlandırdığı pilot Vecihi gelir. Haksız mıyız? Peki, siz bu filmde canlandırılan karakter yaratılırken Türk havacılık tarihi kahramanlarından Vecihi Hürkuş tan esinlenildiğini biliyor muydunuz? Türk sivil havacılığının babası ve ilk Türk uçağını da üreten Hürkuş’un çok az kişi tarafından bilinmesi bizleri rahatsız etti ve onun hikâyesini, hayallerini sizlerle paylaşmaya karar verdim.
Filmde sevdiği kızı kardeşinin düğününde elinde mikrofonla babasından isteyen Vecihi:
Seviyorum, veriyor musun? (münir özkul'a kaş göz ile işaret çakılır ve olumsuz yanıt alınır)
Ağlıyorum, veriyor musun? (münir özkul'a kaş göz ile işaret çakılır ve olumsuz yanıt alınır)
İstiyorum, veriyor musun? (münir özkul'a kaş göz ile işaret çakılır ve yine olumsuz yanıt alınır)
Peki öyle olsuuuun :)
Yine Eğilmez’in Gülen Gözler filmindenVecihi: Bunlarda pilot mu be. Bir uçağı doğru düzgün kaldıramıyorlar. Ben koca Boeing i Ankara asfaltına indirdim :)
Yönetmen Ertem Eğilmez’in unutulmaz Vecihi karakterine ilham kaynağı olan Vecihi Hürkuş, Türk havacılık tarihinde ilkeleri başaran havacılık sevdalısıdır. O henüz 21 yaşındayken bir Rus uçağını havada vurarak Kafkas cephesinde ilk Türk hava zaferini kazanan, Türk ordusunun uçaklarını tamir etmek için gerekli üretimi ilk kez yapan,
26 yaşında İzmir hava sahasını düşmandan teslim alan kahraman bir savaş pilotu, Kafkasya’da esir düştüğü 'Nargün' adasından kaçabilen tek esirdir. Onun sivil hayatı da askeri geçmişini aratmayacak kadar müthiş zaferlerle doludur.
İlk sivil Türk uçağını inşa eden, ilk Türk deniz uçağını yapan, ilk kez sivil havayolu şirketi kuran, ilk kez hava yoluyla değerli maden tespiti yapan bizzat Vecihi Hürkuş’tur. 73 yıllık hayatına savaş kahramanı, uçak yapım dehası, girişimci, eğitimci, hava akrobatı gibi bir sürü unvanı sığdırmış bir havacılık sevdalısıdır.
Bir gökyüzü sevdalısı : Vecihi Hürkuş
Hayatı filmlere konusu olacak türden bir kahraman olan Hürkuş; 1896’da İstanbulda doğdu. Sanata yatkınlığından dolayı Tophane Sanat okulunda eğitim gördü. I. Dünya Savaşı'na katıldı. Yaralanınca İstanbul'a dönerek Yeşilköy'deki Tayyare Mektebi'ne girerek Pilot Astsubay olarak mezun oldu. Savaştan sonra İzmir'de yeni tayyarecileri eğitmeye başlar. Edirne'ye yanlışlıkla inen bir yolcu uçağını almakla görevlendirilir. Hizmeti karşılığı uçağa "Vecihi" adı verilince, uçak inşa etmek düşünceleri canlanır.
İzmir Seydiköy Hava Mektebi'nde -bugünkü Gaziemir Hava Teknik Okullar Komutanlığı- uçak yapımı projesine devam eder. 1924'te ganimet olarak Yunanlılardan ele geçen motorlardan yararlanarak ilk Türk uçağını imal eder. 28 Ocak 1925'de "VECİHİ K-VI"adını verdiği uçağını uçurur. Ancak ödül yerine onu ceza beklemektedir. Vecihi Hürkuş'un ödül beklerken ceza almasının nedeni, havacılıktan anlayan kimsenin bulunmamasıydı. İzin verecek merci olmadığı için, izinsiz havalanmış, bu yüzden de cezalandırılmıştır.
Ama bu olumsuzluklar Vecihi Hürkuş’u yıldırmamıştır. Türkiye sivil havacılık tarihinin gelmiş geçmiş en parlak zekalarından olan Hürkuş üzerine çıkabilecek deha henüz yetişmemiştir. Yaşadığı olumsuzluklar sonrası askeri havacılıktan ayrılarak tamamen uçak tasarımı ve yapımı üzerine yoğunlaşmıştır.
Sonrasında Kadıköy’de kiraladığı marangoz dükkânında 3 ay içinde yaptığı ilk Türk sivil uçağını Ankara’da uzman olmaması yüzünden onaylatamamıştır. Bunda da yılmayan Hürkuş; uçağı sökerek demiryollarından kiraladığı vagonla Çekoslovakya’ya götürmüştür. Burada her türlü uçuş şekilleri ile uçuşun kontrolü tamamlanmıştır.
Kendini hiçbir zaman büyük görmeyen gösterişten çok uzak olan Vecihi Hürkuş’un anılarının anlatıldığı Bir Tayyarecinin Anıları adlı kitabını okuduğumuzda onu daha iyi anlarız. Çünkü o; 3 ay içerisinde bir marangoz dükkânı kiralayarak inşa ettiği VECİHİ K-XIV uçağına izin alamamasından dolayı gittiği Çekoslovakya’da “Yaşasın Türk Tayyareciliği” yazılı bir pankartla onurlandırılarak uçuş müsaadesini almış olmasına rağmen Türkiye’ye döndüğünde kahraman edasına bürünmemiştir.
Yine aynı onurlu adam; Balkanlarda, Kafkasyada ve Kurtuluş savaşındadır. Kafkasya’da esir düştüğü 'Nargün' adasından kaçabilen tek esirdir. Günlerce yürüyerek, geldiği İstanbul’dan trenle kurtuluş savaşı’na katılmasına günlüklerinde yer vermemesini de ‘‘Önemli olan benim kurtuluş savaşı’na katılmamdır.” diyecek kadar da vatansever ve mütevazıdır.
İlk türk kadın pilot Bedriye Gökmen’i yetiştirecek kadar yenilikçi, yetiştirdiği öğrencilerden para almayarak, kurduğu sivil havacılık okulunun zor durumda kalmasını göze alacak kadar da yardımseverdir.
Türk Sivil Havacılık tarihinde Nuri Demirağ kadar bilinmese bile tarihimizin ilklerine imza atan Hürkuş; 1954 yılında İlk sivil havayolu şirketimiz Hürkuş Havayollarını kurmuştur.
Kırmızı şeritli İstiklal Madalyası sahibidir. Ayrıca TBMM tarafından üç kez Takdirname verilmiştir. Türkiye tarihinde üç takdirname verilen tek kişidir. Ama tüm bunlar onun, hayatının son zamanlarında uçaklarının borçları ve faizleri altında iyice ezilmesine ve 1. dünya savaşı'nda gösterdiği kahramanlıklar dolayısıyla bağlanan maaşına da haciz konmasına engel değildir. Türk Havacılık tarihinin en üretken ve girişimci kişilerinden olan Vecihi Hürkuş 73 yıllık başarılarla dolu hayatına Ankara'da 16 Temmuz 1969 tarihinde Gülhane Askerî Tıp Akademisi Hastanesi'nde veda etmiştir. . Aynı tarihte Ay’a adım atacak ilk insanı taşıyan Apollo 11 dünyadan ayrılmaktadır. *Amerika’da milyonlarca insan, havacılık tarihinin bu en önemli gününde bir araya gelirken, aynı gün toprağa verilen Türk havacılık tarihinin büyük kahramanı Vecihi Hürkuş’un cenazesine katılan insanların sayısı, iki elin parmağını geçmez. Ay’da yürüyen ilk insan Neil Armstrong, kendisi gibi pilot olan Vecihi Hürkuş’un ruhunun Apollo 11’le birlikte gökyüzüne yükseldiğini elbette bilemez…*(Sunay Akın)
Vecihi Hürkuş
*Uçak düşüren ilk Türk tayyarecidir.
*İlk Türk tayyaresini inşa etti(24 İzmir- İlk uçuşu 25 Ocak 1925)
*Sürat Motoru inşa etti(1930-Kadıköy-Vecihi X)
*İlk Türk sivil uçak inşasını yaptı(1930- Vecihi K-XIV/ İstanbul)
*Türkiye’de ilk sivil pilotaj okulunu açtı(1932-Kadıköy-Vecihi Sivil Tayyare Okulu)
*İlk Türk deniz uçağını inşa etti.(1933-Kadıköy)
*İlk Tük kadın tayyare pilotu yetiştirdi(1933-Bedriye Gökmen)
1917’de, Kafkas cephesinde, ilk Türk hava zaferi onun sayesinde kazanılmıştır
*Yurtdışında uçak mühendisliği diploması kazanan ilk Türk oldu(Almanya Weimar Üniversitesi)
*İlk Türk havayollarını kurmuştur(1954)
* Kurtuluş Savaşı’nda, TBMM takdirnamesini 3 defa kazanmıştır
* Kurtuluş Savaşı’nın ilk ve son uçuşunu yapan da yine odur
Vecihi Hürkuş’la ilgili kitaplar
*Bir Tayyarecinin Anıları - Vecihi Hürkuş / YAPI KREDİ YAYINLARI
*Ay Hırsızı- Sunay Akın
*Vecihi Hürkuş-Göklerin Korkusuz Adamı / Mehmet Gürbüz Gürer
0 yorum:
Yorum Gönder